İlçemiz Tarihçesi
İLÇEMİZ TARİHÇESİ
Halk geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlar. En önemli gelir kaynağı hayvancılıktır.
Tutak ovası Tahıl tarımına elverişlidir. Zaten Ağrı'nın ey iyi randımanlı buğdayı burada yetişir. Buğdayı temiz ve tohumluktur. Halk bu buğdaya Antep Buğdayı adını verir. Buğday, Arpa, nohut, Mercimek ve çavdar çok üretilen tarım ürünleridir. Sulama yetersiz kaldığı için şeker pancarı ekimi az yapılır. Akarsu kenarlarında çok güzel bostan olur. Elma , kayısı, Erik gibi meyveler yetişir.
Köylerde çok sayıda koyun ve sığır beslenir. Yaygın sığır ırkı doğu kırmızısıdır. Elli boğalık tabii tohumlama istasyonu vardır. Hayvan ürünleri değerlendirilir, fazlası satılır. Canlı hayvan ticareti yapılır. Kümes hayvancılığı ve arıcılık yeni yeni gelişmektedir. Geleneksel olarak sürdürülen Arap atı yetiştiriciliğini özendirmek amacıyla çeşitli çalışmalar yapılmıştır.
ilçe ekonomik ve ticaret yönünden fazla gelişmemiştir. Köylerde halı, kilim keçe yapılır.
Ağrı'nın güney batısında olup Ağrı-Van yolu güzergahında, Murat nehrinin batı kenarında kurulmuştur. Doğudan Hamur, kuzeyden Eleşkirt, batıdan Erzurum (Karayazı) ve Muş(Malazgirt),
Güneyden Patnos ve Malazgirt ile çevrilidir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1565 m., alanı 1562 km karedir.
ilçe topraklarının büyük bölümünü Tutak ovası kaplar. Kuzey batıda çakmak dağının doğu etekleri (2400m), kuzeyde Kılıç dağının üçtepeler doruğu (2546m) güneyde yaylalar üzerinde tepeler halinde yükselen Gel dağı (2200m), batıda çakmak dağının güney uzantısı olan Kırmızı tepe (2250m), doğuda Aladağ (Bozdağ) ın batı uzantıları Tutak çevresindeki en yüksek noktalardır. ilçe nin orta bölümünü oluşturan Göl (Saragöl) ve Antab (Tutak) ovasının geniş bir alanı vardır. Ova muntazam bir düzlük olmadığı için, yüksekliği 1600-1900 m. arasında değişir. Ovada 1800-2000 m. arasında değişen parazit tepeler yükselir.
Tutak ta kara iklimi egemendir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve Kar yağışlı geçer. Yağışın bölümü ilkbahar ve sonbaharda düşer. Kışın yağan kar, mart ayı sonuna kadar yerde kalır. Doğal Bitki örtüsünü ağustos başına kadar yeşil kalan otluklar (step) teşkil eder. Bu bozkır bitki örtüsü yüksek yerlerde daha geç kurur. ilçe de orman yoktur. Murat, Elmadere ve diğer akarsu boylarında görülen söğüt, çalı, kavak, akça Ağaç toplulukları, buranın başlıca yeşil alanlarıdır. Tutak ovasında Murat nehrinin batısında kalan bölümde seyrek şekilde yabani armut ve ahlat ağaçları vardır.
KaragözKilisesi
İlçenin 26km. Batısındaki Dayıpınarı (Noktulu) köyü yakınındaki kayalık arazide veyeraltındaki kilisedir. Kilise kayalara oyularak yapılmıştır. Kiliseye, dışarıdan kayalara işlenerek yapılmış merdivenlerle inilmektedir. Ortada geniş bir alan, yanarda odalar, raflar pencere ve çıraklıklar vardır. Benzeri ibadethane çevrede birkaç yerde görülmektedir. Hamur Un Beklemez Köyünde de aynı tarzda yapılmış yer altı kilisesi vardır.
KanKalesi
İlçenin 15km. batısında Dönertaş (kalekulu) köye yakınlarındadır. Ne zaman yapıldığı ve kimler den kaldığı bilinmemektedir. Zencir kale ile aynı tarihte yapıldığı sanılmaktadır. Kaleden günümüze ancak temelleri kalabilmiştir. Bu kalenin başka adı da, Kale-i Hum dur.
ZencirKale
İlçenin güneyindeki Katavin dağında yapılmış kaledir. Yapılış tarihi bilinmemektedir. Kalenin köşelerinde zencir sallandığı için bu ad verilmiştir. Bugün yıkık durumdadır. Kale hakkında birçok efsane ve söylenti vardır.